خیانت در امانت چیست؟ مدارک لازم جهت شکایت خیانت در امانت و مجازات عدم اثبات جرم خیانت در امانت در دادگاه را بدانید.
خیانت در امانت هم در قانون هم در شرع عمل زشت و قبیح محسوب می‌شود و یکی از جرایم مالی میباشد که سابقه طولانی دارد.
در جرم خیانت در امانت قربانی بدون اینکه مانور صحنه‌سازییا متقلبانه از طرف مجرم را ببیند مالک مال رادر اختیار شخص قرار می‌دهد به عبارتی سپردن مال معمولاً با توافق طرفین و بدون قصد سوء نیت از طرف مجرم انجام می‌گیرد.
در جرم خیانت در امانت نکته حائز اهمیت این است که حتماً نباید مجرم از خیانت خود سودی برده باشد صرف اینکه به مالک ضرر رسیده باشد برای تحقق جرم کفایت می‌کند خیانت در امانت از جرایم مضر به حقوق خصوصی و مصالح عمومی می باشد .
درواقع عمل خیانت در امانت تقریباً در همه کشورها و جوامع جرم‌انگاری شده است و جرمی است که بر پایه سوءاستفاده از اعتماد دیگران به وقوع می‌پیوندد .
تعریف جرم خیانت در امانت
طبق ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ خیانت در امانت عبارت است از استعمال، تصاحب، تلف، یا مفقود نمودن توام با سوء نیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است.
انواع خیانت در امانت
خیانت در امانت دارای عنصر مادی یا رفتار فیزیکی از جمله ،تصاحب، تلف، مفقود و استعمال (فعل مثبت) می باشد که به اختصار به شرح هر یک از موارد خواهیم پرداخت.
۱- استعمال : مصرف کردن یا مورد استفاده قرار دادن مال امانی که به طور مثال اگر شخصی مقداری طلا را نزد شما به امانت بسپاردو شما بدون اجازه وی اقدام به استفاده کردن از آن به کنید خیانت در امانت محسوب می‌شود .
۲- اتلاف: تلف کردن یعنی نابود کردن به هر وسیله ممکن که به طور مستقیم یا غیر مستقیم انجام می‌گیرد یعنی مال مورد امانت را به طور عمد و به وسیله اهمال کاری و با سوء نیت از بین ببرید .
۳- مفقود کردن : این امر مستلزم سوءنیت مرتکب( امین) در خارج کردن مال از دسترس مالک آن میباشد به این ترتیب اهمال یا سهل انگاری امین در مفقود شدن مال امانی تنها از نظر حقوقی ضامن می باشد و از نظر کیفری امین مسئولیتی ندارد.
۴- تصاحب: برخورد مالکانه امانتدار با مالی که به امانت به او سپرده شده مثل فروش مال، یا گرو گذاشتن مال نظر شخصی و خودداری از استرداد مال به صاحب و مالک قانونی خیانت در امانت محسوب می شود به محض اینکه مالک مال خود را مطالبه کند وامین یا امانتدار از استرداد مال خودداری کند جرم محقق شده و نیازی نیست که حتما تصاحب و تصرف به ضرر مالک باشد .صرف خودداری امین موجب تحقق جرم می شود.
شرایط خیانت درامانت
۱_ موضوع جرم خیانت در امانت باید مال باشد مثل اشیا یا حیوانات، پس سپردن فرزند به دیگری یا چیزی مثل مواد مخدر چون که مواد مخدر مال محسوب نمی شود و دارای ارزش قانونی نمی باشد خیانت در امانت محسوب نمی شود .
لازم به ذکر است فرزند دارای ارزش معنوی میباشد و عدم تحویل فرزند به پدر و مادر در زمره جرایم دیگر قرار دارد .
۲_سپرده شدن مال به امین:
مال باید از طریق مالک قانونی یا نماینده وی به امانتدار سپرده شود طبق رای وحدت رویه :تصرف در مال گمشده خیانت در امانت محسوب نمی‌شود زیرا مالی به متهم سپرده نشده است.
۳_ سپرده شدن به یکی از طرق قانونی :
اگر مال توسط سارق یا غاصب به شخصی به عنوان امانت سپرده شود و امین به جای استرداد آن به سارق یا غاصب آن را به مالک اصلی یا مقامات صلاحیتدار تحویل دهد نه تنها مرتکب جرم خیانت در امانت نشده و بلکه به وظیفه قانونی خود عمل کرده است.
خیانت در امانت چک
یکی از موارد شایع طرح دعوا خیانت در امانت در مورد چک می باشد که در بسیاری از مواقع منجر به صدور قرار منع تعقیب می شود چرا که برای تحقق این جرم باید شرایطی لحاظ گردد با توجه به اینکه چک وسیله مبادله و پرداخت میباشد در برخی مواقع صادر کننده جهت عدم پرداخت چک متمسک به طرح دعوای خیانت در امانت می شود که غالباً منجر به نتیجه مطلوب شاکی نمی‌شود.
در جرم خیانت در امانت چک لازم است به این موضوع دقت شود که اولا باید چک به عنوان تضمین یا امانت به طرف سپرده شود.
ثانیا در متن چک یا در برگ دیگری جداگانه قید شود که چک سپرده شده از باب امانت یا تضمین بوده است و مرحله بعد که دارنده چک بدون اینکه شرط خلاف تضمین به وقوع بپیوندد اقدام به وصول و یا واگذاری چک به شخص دیگری بکند که در این صورت جرم خیانت در امانت چک محقق می شود .
دادگاه صالح به جرم خیانت در امانت چه دادگاهی است؟
فرضا اگر شما مقداری طلا به شخصی به عنوان امانت در تهران جهت نگهداری بسپارید واین فرد طلای امانی را بدون اجازه شما در شهر ساری به فروش برساند جرم خیانت در امانت در ساری به وقوع پیوسته و به تبع آن دادسرای صالح و دادگاه صالح برای رسیدگی دادگاه شهر ساری خواهد بود.
دادگاه صالح به جرم خیانت در امانت چه دادگاهی است؟
فرضا اگر شما مقداری طلا به شخصی به عنوان امانت در تهران جهت نگهداری بسپارید واین فرد طلای امانی را بدون اجازه شما در شهر ساری به فروش برساند جرم خیانت در امانت در ساری به وقوع پیوسته و به تبع آن دادسرای صالح و دادگاه صالح برای رسیدگی دادگاه شهر ساری خواهد بود.
مجازات جرم خیانت در امانت
بر اساس آخرین تغییرات قانون مجازات ، اصلاحی سال ۱۳۹۹ جرم خیانت در امانت بر خلاف قانون قدیم جزء جرایم قابل گذشت محسوب شده و با گذشت شاکی دیگر قابل پیگیری و مجازات نیست و در ضمن در قانون جدید چون جرم جنبه عمومی داشت حتی با گذشت شاکی مرتکب جرم همچنان مجازات می گردید .
چون مجازات حبس این جرم از شش ماه تا سه سال طبق قانون جدید به نصف تقلیل یافته و بر اساس قانون جدید مجازات این جرم به سه ماه تا یک سال ونیم تقلیل یافته است .
لازم به ذکر است با توجه به اینکه این جرم قابل گذشت شده طبق قانون جدید اگر مالک مال ظرف یک سال از تاریخ وقوع جرم خیانت در امانت یا اطلاع از وقوع جرم خیانت ظرف یک سال شکایت نکند دیگر شکایت وی بعد از یک سال قابل پیگیری نخواهد بود. پس بهتر است مالک مال ظرف یک سال اقدام به طرح شکایت کیفری نمایند.
وجه اشتراک جرم خیانت در امانت و کلاهبرداری
هر دو قربانی جرم از روی اراده و اختیار و به میل خود مال خود را در اختیار مجرم قرار می‌دهند.
تفاوت خیانت در امانت و کلاهبرداری
کلاهبرداری بر پایه فریب و اغفال قربانی است ولی در خیانت در امانت مجرم بدون اینکه مانور متقلبانه انجام دهد و موجب اغفال مالباخته شده باشد به میل خود مالش دادن اختیار مجرم قرار می دهد.
در کلاهبرداری به محض اخذ مال جرم کلاهبرداری تحقق می‌یابد ولی در خیانت در امانت معمولاً اعمالی که مجرم پس از اخذ مال روی آن انجام می دهد موجب تحقق جرم می گردد.
تفاوت اساسی دو جرم کلاهبرداری و خیانت در امانت در این است که شرط اصلی تحقق کلاهبرداری این انتفاع مجرم یا شخص مورد نظر وی از عملش می باشد ولی در خیانت در امانت چنین شرطی ضروری نیست و اگر مجرم مال را نابود کند باز هم مرتکب جرم خیانت در امانت می شود.
و در ضمن در جرم خیانت در امانت ورود ضرر به مالک شرط نیست ولی در کلاهبرداری ورود ضرر به مالباخته یکی از نکات اساسی در کلاهبرداری می باشد .
مرور زمان در خیانت درامانت
با توجه به اینکه طبق اصلاحیه جدید قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۹ جرم خیانت در امانت جزء جرایم قابل گذشت محسوب می گردد اگر شخص زیان‌دیده تا یک سال از وقوع جرم یا اطلاع از وقوع جرم خیانت در امانت شکوائیه کیفری مطرح نکند بعد از یک سال دیگر جرم قابل شکایت و پیگیری نمی باشد.
چه مواردی جز جرم خیانت در امانت محسوب می‌شود؟
۱_سو استفاده از ضعف نفس اشخاص: طبق قانون هر کسی با استفاده از ضعف نفس شخصی و یا هوی و هوس شخصی افراد غیر رشید به ضرر او نوشته یا سندی که موجب التزام وی شود به هر نحو تحصیل کند به مجازات حبس از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود و این ماده در مورد افراد غیر رشید می باشد که نیاز به حمایت وصی یا قیم دارند.
۲_سوءاستفاده از سفید مهر :
طبق ماده ۶۷۳ قانون تعزیرات هر کس از سفید مهر و سفید امضا که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آمده سوء استفاده نماید در این موضوع فرقی ندارد که سفید امضا یا مهر به مجرم سپرده شده یا نه و صرفاً خسارت مادی ملاک نیست ممکن است سوءاستفاده از سفید مهر و سفید امضا به ضرر معنوی و هتک حیثیت وی منجر شود.
۳_اختلاس : این جرم صرفا مختص کارمندان دولتی است اگر وجوهی را که بر حسب وظیفه به آنها سپرده شده به نفع خود یا دیگری برداشت کنند و تصاحب ممایند متخلس محسوب می‌شوند .
مواردی مثل سوءاستفاده دلالان و حق العمل کار یا مدیر تصفیه در امور ورشکستگی موجب تحقق جرم خیانت در امانت خواهد شد.
نحوه شکایت کیفری در خیانت در امانت
شما به عنوان فرد بزه‌دیده در صورتی می توانید به عنوان شاکی در جرم خیانت در امانت شکایت کنید که اولا مدارک لازم از جمله سند ارائه مال یا قبض رسید یا دست نوشته عادی مبنی بر سپردن مال به شخص امانتدار را ارائه نماید.
دقت شود که در جرم خیانت در امانت رویه دادگاه ها در قبول دلایل شاکی به این نحو می باشد که عموماً شهادت شهود را به عنوان دلیل نمی پذیرند که این برخلاف نص صریح قانون میباشد.
البته توصیه می گردد قبل از هر اقدامی در این زمینه به وکیل متخصص کیفری مراجعه مشاوره انجام دهید وامر مربوطه از طریق وکیل دادگستری مطرح و پیگیری شود چرا که اثبات این جرم نیازمند تخصص وکیل دادگستری میباشد. در صورتی که امنت شما از نوع چک بوده است به وکیل چک مراجعه نمایید و یا اگر مورد شما ملکی است با وکیل ملکی متخصص در دادفر وکیل مشاوره نمایید.
